[008] Zmysły

Konie to istoty o bardzo silnej więzi stadnej i jako takie komunikują się ze sobą na różne sposoby za pomocą zmysłów. Mają wyjątkowo czuły słuch, a ich uszy są w ciągłym ruchu, poszukują dźwięków zwiastujących niebezpieczeństwo. Po ustawieniu uszu można poznać, w jakim koń jest nastroju. Położone płasko do tyłu mogą oznaczać strach, agresję bądź stres. Postawione i skierowane do przodu - zainteresowanie, nasłuchiwanie.

SŁUCH ORAZ WĘCH

Gdy zbliżymy się do oswojonego konia, tylko jego bliższe ucho skieruje się w naszą stronę, drugie nadal będzie obierało odgłosy otoczenia. Konie pilnie obserwują ruch uszu towarzyszy i dokładnie go naśladują. Zmysł węchu także jest u nich dobrze rozwinięty. Na wolności dzięki świetnemu powonieniu ogier może zidentyfikować klacz gotową do rozrodu, jak również zwęszyć rywali na podstawie zapachu ich odchodów. Jednak najbardziej interesującym ze zmysłów konia jest precyzyjny wzrok, dzięki któremu może zobaczyć znacznie więcej niż inne zwierzęta.

WZROK

To, w jaki sposób koń postrzega otaczający go świat, jest tematem niekończących się dyskusji oraz szeroko zakrojonych badań naukowych. Usytuowanie gałek ocznych po obu stronach głowy pozwala mu osiągnąć pole widzenia prawie 360^o. Jednak w tak szerokim obszarze istnieją dwa martwe pola - jedno tuż przed nosem, drugie o wymiarze kilku metrów dokładnie za zadem. Odległość pomiędzy pyskiem a oczyma pozwala zwierzęciu na jednoczesne pasienie się i obserwowanie otoczenia po to, by w porę dostrzec drapieżnika. Ale to właśnie faktu posiadanie tak wielkiego zakresu widzenia powoduje bardzo silną reakcję lękową, gdy coś, co dotąd było w martwym punkcie, zostaje nagle zauważone. Wiele badań prowadzono nad oceną zdolności akomodacji, postrzegania kolorów oraz głębi percepcji. Dziś wiadomo, że z powodu różnic anatomicznych w budowie oka koń widzi zupełnie inaczej niż my.

POROZUMIEWANIE SIĘ GŁOSEM

Ciągle brak jest dowodów na temat znaczenia dźwięków w „języku” koni. Jedno jest pewne - skala ich głosu jest mała, zwierzęta w stadzie przebywają blisko siebie, a zatem nie muszą wydawać głośnych odgłosów, żeby się porozumieć. Rozróżnia się cztery główne typy dźwięków:

1       rżenie

2       parskanie, chrapanie

3       kwik

4       tzw. ciche rżenie

Każdy oznacza co innego, i tak rżenie może być wołaniem o pasze lub poszukiwaniem partnera seksualnego, a parskanie oznaką niepokoju bądź podekscytowania.

MOĄGROŚĆ KONIA

Choć zwierze to posiada relatywnie duży mózg w stosunku do swoich rozmiarów, naukowcy sądzą, że większa jego część zajmuje się jedynie koordynacją ruchów. Nie jest łatwo ocenić stopień inteligencji konia. U człowieka określa się to na podstawie zdolności do rozwiązywania problemów. Na podobnej zasadzie próbowano stawiać zadania koniom, np. miały odnaleźć karmę ukrytą w labiryncie. Okazało się, że w każdym kolejnym powtórzeniu tego samego testu coraz szybciej odnajdywały drogę do pożywienia. Koń uczy się poprzez codzienną rutynę, np. rozpoznaje czas karmienia, porę ćwiczeń, jak również stajnię. Z kolei na drodze treningu uczy się reagować na coraz trudniejsze polecenia jeźdźca. Cechuje go również zdolność zapamiętywania. Dlatego rozpoznaje inne konie, miejsca, a także posiada niewytłumaczalną umiejętność odnajdywania drogi do domu. Większość udomowionych koni daje się też dość łatwo nauczyć różnych sztuczek, a specjalistyczny trening skłania je do wykonywania nienaturalnych czynności. Inteligencja zwierząt jest zwykle łączona z instynktem. Przykładowo stado dzikich koni tworzy własną strukturę społeczną, która przejawia się wzajemną troską, reprodukcją, wspólnym poszukiwaniem pokarmu i wody, grupową ucieczką przed drapieżnikami. Działania te podyktowane są pierwotnym instynktem, ale też świadczą o inteligencji. Jedne konie uznawane są za bardziej bystre niż inne. I choć podobne różnice obserwuje się wśród ludzi, nie można ich oceniać według tej samej skali. Rasę quarter horse uznaje się np. za wybitnie inteligentną - konie te mają o wiele lepszą pamięć i większą łatwość nauki niż inne. Nie oznacza to jednak, iż posiadają wybitną naturalną inteligencję, taką, jak pośród ludzi wyróżniał się Albert Einstein.